Μικρές ανάσες - Εκδόσεις ΜΕΛΑΝΙ ISBN: 978-960-6781-75-9
Ημερ. Έκδοσης: 20/04/2010 Σελίδες: 50
Με τον Θανάση Μαρκόπουλο γνωριζόμαστε κοντά είκοσι χρόνια. Οι συναντήσεις μας περιορίζονταν σε τυχαίες και όταν χρειαζόταν ν' ανταλλάξουμε τίποτα βιβλία. Χρειάστηκε να περάσει αυτός ο καιρός για να επικοινωνούμε λίγο πιο συχνά. Τυχαία πάντως τον συνάντησα πάλι προχτές και του ζήτησα αν έχει κρατημένα τα λόγια που είπε στην πρόσφατη παρουσίαση του βιβλίου του “Μικρές ανάσες” που αν δεν κάνω λάθος, ήταν η πρώτη του στα τελευταία 30 χρόνια που γράφει. Προχτές βρήκα στο μέιλμποξ το κείμενο. Δε θα συνεχίσω με τις συνήθεις κοινοτοπίες, δεν το συνηθίζω, ούτε και σε κείνον αρέσουν, το μόνο που προτείνω επιτακτικά, είναι να διαβάσετε μία προς μία τις εφτακόσιες σελίδες της κριτικής μελέτης του Θ.Μ. για τον Ανέστη Ευαγγέλου, ρίξτε μια ματιά ΕΔΩ
Θανάσης Μαρκόπουλος
ΔΥΟ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΜΙΚΡΕΣ ΑΝΑΣΕΣ
Τρεις συν μία σύντομες παρατηρήσεις
1.
Οι Μικρές ανάσες περιλαμβάνουν ποιήματα των τελευταίων εφτά χρόνων (2003-2009). Οι πρώτες τέσσερις συλλογές έβγαιναν ανά τρία χρόνια (1982, 1985, 1988, 1991), η πέμπτη στα πέντε (1996), η έκτη στα έξι (2002) και η τωρινή στα οχτώ (2010). Όλο και χειρότερα. Δεν ξέρω αν είναι η έμπνευση που μας εγκαταλείπει ή οι αισθητικές απαιτήσεις της ωριμότητας. Όπως κι αν είναι, όλο και πιο δύσκολα βγαίνει ο στίχος και δε φταίει γι’ αυτό που ακρίβυνε η βενζίνη, όπως έλεγε κάποτε ο Πάνος Θεοδωρίδης.
2.
Ο τίτλος μπορεί να σημαίνει μικρά ποιήματα, μικρά διαλείμματα σε ανηφορικούς δρόμους ή μικρές αχτίδες φωτός και μικρές ελπίδες. Μπορεί· υπάρχει άλλωστε το ομώνυμο τριμερές ποίημα, στο οποίο εκφράζεται η θέληση των παιδιών, έστω και ασύνειδη, να ζήσουν μια ζωή δίκαιη, χωρίς αναστολές και καταναγκασμούς. Μπορεί όμως να υποδηλώνει και τους μικρούς άσημους ανθρώπους, άσημους ακόμα κι όταν έχουν ονόματα, που είναι πολλοί και ζουν τη ζωή «στη μυστική της πρώτη αξία».
Για να ’μαι ειλικρινής, η ιδέα ξεκίνησε από ένα κείμενό μου για το Γιάννη Ρίτσο [περ. Το Δέντρο 169-170 (Άνοιξη-Καλοκαίρι 2009) 98-102], το οποίο τιτλοφορούσα «Η μεγάλη ανάσα» κι εννοούσα βέβαια τόσο τον επικό χαρακτήρα της ποίησής του όσο και τις μεγάλες συνθέσεις του. Αντίθετα, τα δικά μου κείμενα και μικρά είναι και εντελώς αντιηρωικά, καθώς έχουν να κάνουν μονάχα με την ταπεινή και άσημη ζωή είτε τη δική μου είτε των άλλων.
3.
Η συλλογή είναι πολυθεματική. Τα ποιήματα είναι ανταποκρίσεις σε επισκέψεις της ζωής, της δικής μας και των άλλων, αδιάκριτες συνήθως: μακρινές βαθιές μνήμες, λόγια και πράξεις, στιγμές και εικόνες, ακούσματα και διαβάσματα, φόβοι και όνειρα, προσδοκίες και διαψεύσεις, πίκρες και βάσανα. Κι όλα αυτά βέβαια δεν είναι ανάγκη να συμβούν σ’ αυτόν που γράφει· εξάλλου αυτός που γράφει συχνά δεν είναι παρά ένας κλέφτης. Όλα αυτά όμως, δικά του ή ξένα, τον αγγίζουν βαθιά, αλλάζουν την ψυχοσύστασή του, φιλτράρονται από το δικό του βλέμμα κι αν είναι τυχερά, γίνονται ποίημα. Αλλιώς παραμένουν αυτό που είναι, σκέτες πέτρες, ή γίνονται σκόνη κι έτσι χάνουν την ευκαιρία ν’ ανθίσουν στα επόμενα βλέμματα.
4.
Άλλωστε η έμπνευση, το ποίημα, μπορεί να σε βρει οπουδήποτε και οποτεδήποτε σαν αδέσποτη σφαίρα. Δεν έχει ώρα, δεν έχει μάτια, δεν έχει τρόπους. Δεκάρα δε δίνει, αν είναι μεσάνυχτα, αν έχεις δουλειά ή περιμένεις στην ουρά. Το κακό είναι ότι, ενώ απαιτεί να το γράψεις, δηλαδή να υπάρξει, αντιστέκεται στη γραφή. Το καλό είναι ότι αυτή η συγκρουσιακή διαδικασία είναι άκρως γοητευτική για το δημιουργό, καθώς λέξη λέξη, φράση φράση και στίχο στίχο χτίζει το σπίτι του επάνω στο χιόνι.
Σάββατο 24 Απριλίου 2010, ώρα 17.00-18.00
7η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης
Το χούφταλο
Αυτό το χούφταλο που βλέπετε
να περιφέρει τη σκιά του αγόγγυστα
στους διαδρόμους των νοσοκομείων
αναζητώντας με απόγνωση ένα βλέμμα
για να στηρίξει το γκρεμισμένο μπόι του
Αυτό το χούφταλο που λέτε
γέννησε τη Μαίριλιν Μονρόε
τη Ρόζα Λούξεμπουργκ
το Βόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ
εσάς που με διαβάζετε
εμένα που γράφω
Χαμηλά πορτρέτα
Ι. Η θεία Αγγελική
Έζησε πέθανε
κλειστό παραθύρι
Τη λέγανε Γιώργαινα
ΙΙ. Η θεία Μαρία
Ούτ' ένα πέταλο από τριαντάφυλλο
δε μ' άφησε ο Δημήτρος
έλεγε η θεία Μαρία στα εβδομήντα της
μονίμως κοτσύφι στο χιόνι του Αμυνταίου
ΙΙΙ. Άνθρωπος από πέτρα
Δυο χρόνια “Θεαγένιο”-Σκύδρα
πήγαινε κι ερχόταν δήθεν για δουλειές
ο έμπορος ηλεκτρικών συσκευών
Γιώργος Κελεσίδης
απόφοιτος Δημοτικού
από τις “Μικρές ανάσες” 2010
Καλάμι ποίημα
Μοναχικό καλάμι
που αγέρας το παίρνει επίμονος
και γέρνει
όλο και βαθύτερα γέρνει
τρεμίζοντας
μπρος στο κενό του χαμού
μα την τελευταία στιγμή
ανάσα το σώζει αναπάντεχη
κι επιστρέφει στον κόσμο
όλο και σοφότερο επιστρέφει
Τεστ κοπώσεως 2002
Η πείνα του λευκού
Ώρα να πηγαίνω
δεν έχω άλλο στήθος
Νίκος Καρούζος
Πεινασμένο λευκό
δεν έχω άλλη νύχτα να σου δώσω
Τώρα ξέρεις δε βασιλεύει ο ήλιος
στις οροφές που τον καρφώσαν
έτσι ποτέ δε νυχτώνει
κι η φτώχεια μου δε λέγεται
Δεν έχω καν μια στάμνα σιωπής
να μαζέψω τις σκέψεις μου
ένα κλαδάκι έρεβος
για να πλανέψω τ' όνειρο
ένα τριζόνι έστω
να συντροφέψω τον καημό
Ένα ψίχουλο νύχτα δεν έχω πια
να φιλέψω την αγάπη
κι η λύπη μου δε λέγεται
Ανοιγμένη φλέβα 1991
Άτιτλο
Στο σόι μας είμαστε ανέκαθεν νομοταγείς
Δεν απασχολήσαμε ποτέ τις Αρχές
με τα φρονήματα και τη δράση μας
Κάναμε τη θητεία μας κανονικά
στην ώρα μας παντρευτήκαμε αγόρια κορίτσια
Κι όταν πάλι η Πατρίδα κινδύνεψε
αγόγγυστα προσφέραμε κι εμείς τους νεκρούς μας
Ολάκερη η ζωή μας σκληρή σαν την πέτρα
Αυξήσεις και τέτοια πάντως δεν απαιτήσαμε
Δε θέλαμε φασαρίες που χαλούσαν την τάξη
και τις δουλειές μας εκθέταν σε κίνδυνο
Ιδιαίτερα τις παρέες πολύ τις προσέχαμε
ποτέ δε βάλαμε κομμουνιστή στο σπίτι μας
Παίρναμε μέρος στις εκλογές αθόρυβα
και ψηφίζαμε πάντα κατά συνείδηση
το κόμμα που ήταν στην Κυβέρνηση
Κανένας δε μας ενόχλησε
κανέναν δεν ενοχλήσαμε
καθαρά τα χαρτιά μας
Άμα δεν πειράξεις δε σε πειράζουν
Έτσι σήμερα φτιάξαμε μια κάποια κατάσταση
Καθωσπρέπει πολίτες και άρχοντες
μας εχτιμούν απόλυτα
κι απ' τους πέντε επίτροπους της εκκλησιάς
οι δυο ανταντάμ παπαντάμ ανήκουν στο σόι μας
Του ανταποκριτή μας 1985
Το επόμενο ψέμα
Ως το λαιμό
ίσαμε τη σχισμή των χειλιών
στα σπήλαια της ανάσας
μπαινοβγαίνοντας
να παίζει η στάθμη των ερειπείων
και της πηχτής απόγνωσης
η μνήμη η αιμόφυρτη
των βυθισμένων ιδεολογιών
ώσπου να χαμηλώσει κράνος
ο ουρανός του βλέμματος
και να πεινάσει το φως
Τότε ανάψτε το επόμενο ψέμα
Το περίστροφο της σιωπής 1996
